Онихомикоза – се што треба да знаеме за габичните инфекции на ноктите
Онихомикоза е габична инфекција на површината на ноктот, коренот на ноктот или средината на ноктот која претставува една третина од габичните инфекции на кожата и нејзините аднекси, воедно и половина од сите болести на ноктот.
Во околу 90% од случаите онихомикозата ја предизвикуваат дерматофити, т.е. габи од видот Trichophyton, ред Epidermophyton (tinea unguium). Преостанатите случаи се предизвикани од квасни габи (Candida) и недерматофитни плесни (пр. Scopulariopsis, Fusarium, Aspergillus, Alternaria).
Инциденцата на болеста е многу почеста од вообичаено забележаната
Се смета дека појавата на болеста е многу почеста од вообичаено забележаните 2–8%, од кои застапеноста меѓу жителите во Европа е 23%.
Промената на начинот на живот и секојдневните навики како носење тесно обувки, изложеност на влажни и недоволно дезинфицирани површини во спортски објекти како и ширење на различни родови на габи многу допринесуваат кон пораст на зачестеноста на габичните инфекции во светот.
Ризик фактори
- Постоечка габична инфекција на кожата на стапалото (tinea pedis)
- веќе постоечка дистрофија на ноктот
- повозрасни особи
- Иимуносупресивна состојба
- ериферна васкуларна болест
- периферна неуропатија, најчесто при шеќерна болест
- хиперхидроза – прекумерно потење
- псоријаза
- траума и деформитети на стапалото
Носењето оклузивни обувки и чорапи кои оневозможуваат влез на воздухот во обувките и водат до поинтензивно потење на стапалото и влажна средина која е погодна за ширење на габични инфекции, истото се случува и при контакт со различни влажни површини пр. базени, сауни, соблекувални. Во денешно време со пораст на трендот на ставање вештачки нокти или гел на ноктите, се почеста е појавата на дерматомикози кај младата женска популација.
Ноктите на прстите на стапалото почесто заболуваат од ноктите на рацете
Тоа се случува поради спориот раст, намален доток на крв, како и темната и влажна средина.
Инфекцијата најчесто започнува на слободната површина на ноктот и неговите странични делови како бели или жолтеникави дамки кои се шират кон основата на ноктот. Подоцна може да се појави и одвојување на плочата на ноктот т.н. онихомикоза и субунгвална хиперкератоза која најпрво предизвикува задебелување на ноктот, а на крајот негово уништување и гниење.
Онихомикозата и нејзините последици – повеќе од естетски проблем
Дерматомикозата не е само естетски проблем кој естетски ги оптеретува пациентите, ја намалува самодовербата, засрамува, ги менува секојдневните навики, па дури и предизвикува страв од појавување во друштво поради поизразити деформации на ноктот.
Понекогаш поради ограничено движење како резултат на изразито задебелување на ноктот и болки, онихомикозата може да доведе до влошување на периферната циркулација, венска стаза и дијабетско стапало.
Развојот на бактериски инфекции е олеснет, бидејки нелекувана онихомикоза е постојан извор на инфекции. Габичната инфекција може да се прошири од ноктот на останатите делови на телото и да предизвика болест кај други лица.
Лекувањето на онихомикоза е вистински предизвик
Со оглед на тоа што габичните инфекции се причинител на половина од дистрофиите на ноктите , многу е важно да бидете сигурни дека се работи за габична инфекција, бидејки во спротивно ако заболениот нема онихомикоза треба да се избегне долготрајно и неуспешно лекување со антимикотици.
При рано препознавање на инфекцијата и зафатеност на помала површина од плочата на ноктот на еден или неколку нокти, интензивната терапија со локални антимикотици се покажала ефикасна при редовна и долготрајна употреба.
На пазарот постојат голем број медицински средства за локална терапија на онихомикоза, најчесто нивниот механизам на дејство го успорува растот и развојот на габичките со снижување на pH на ноктот. Во кисела средина габичните ензими кератинази не можат да го разградат кератинот како главен извор на хранливи материи, а последователно го спречуваат растот и развојот на габичките.
Во локални облици на лекување се вбројуваат и терапија со ласер, фотодинамска терапија и хируршка терапија.
Кај напредната или проширена онихомикоза денес лекувањето се заснова на системска терапија, без локална терапија или во комбинација со локална терапија. Системската терапија е терапија од избор онаму каде што претходно е направен неуспешен обид за локално лекување, ако е зафатено повеќе од 50% од површината на дисталниот дел од плочата од ноктот, зафатен е матриксот на ноктот или се зафатени повеќе нокти.
За да се подобри ефектот од терапијата и да се спречи повторување на инфекцијата, пациентите не смеат да користат туѓи пешкири, чорапи или обувки, треба да ги сечат ноктите кратко, да ги одржуваат ноктите и кожата на стапалата суви, но хидрирани, да носат памучни чорапи кои се перат на температура ≥ 60 °C, да користат папучи во јавните тушеви, базени и гардероби, да го дезинфицираат приборот за нокти пред употреба, да користа прашок или спреј против габички во обувките, како и да работат на одржување на здравјето и контрола на хронични болести.
Заклучок: ако постои сомнеж за онихомикоза, се препорачува рано поставување на дијагноза и лекување со цел брзо излекување од инфекцијата и раст на здрав нокт. Доколку доволно рано се започне со лекување, секојдневната примена на локални препарати во период од 6 – 12 месеци, онихомикозата можеме успешно да ја лекуваме и на тој начин да спречиме понатамошно ширење на останатите делови од телото или на други лица и да спречиме воведување на системска терапија.
